Pupuh Sunda – Sampurasun! Kumaha damang? Kamana wae atuh dulur teh? Hehehe. Tong hilap geura emam saur mamah. Show
Kamu teh lagi nyari pupuh sunda ya? Bagus atuh berarti kamu mencoba untuk mengenal dan melestarikan salah satu kebudayaan tanah Sunda ini. Kamu pas banget singgah di web ini hehe. Indonesia mah sangat kaya pisan lur, kaya akan sumber daya alam, flora dan fauna, juga kaya akan adat istiadat dan kebudayaan yang sangat bermacam-macam. Bangga kan jadi bangsa Indonesia? Aku sih bangga. Setiap provinsi, daerah, dan suku di Indonesia memiliki berbagai macam kebudayaan seperti karya seni dan sastra, dimana hal tersebut merupakan ciri khas dari masing-masing daerah. Termasuk Jawa Barat, yang dikenal dengan daerah Parahyangan, memiliki banyak karya seni dan sastra. Kamu pasti sudah tahu atuh ya kesenian apa saja yang ada di Sunda teh? Katakanlah ada angklung, tari jaipong, calung, wayang golek, dan masih banyak lagi. Kemudian salah satu kesenian yang ada di Sunda yang sedang kamu cari tea sekarang, yaitu Pupuh. Pupuh Sunda merupakan salah satu karya sastra yang dimiliki oleh suku Sunda. Pupuh merupakan puisi tradisional yang menggabungkan antara seni sastra dan lagu sunda. Pupuh mempunyai rima dan jumlah suku kata yang memiliki pola di dalam setiap barisnya. Ada aturan-aturan atau patokan tertentu yang sudah ditentukan seperti guru wilangan, guru lagu, dan watek (watak), yang mana aturan ini bertujuan agar pupuh sunda bisa membentuk sebuah pola rima dan jumlah suku kata yang indah. Agar lebih jelas, ayo atuh kita belajar lebih jauh lagi mengenai pupuh sunda, biar lebih cinta sama budaya Indonesia. Pengertian Pupuhthemakermill.comSeperti yang telah disebutkan di atas bahwa pupuh merupakan gabungan dari seni sastra dan lagu sunda. Pengertian lain pupuh adalah karya sastra berbentuk puisi yang termasuk bagian dari khazanah sastra Sunda. Kemudian ada aturan-aturan tertentu yang ada dalam pupuh sunda agar menghasilkan keindahan tersendiri. Berikut ini merupakan istilah-istilah atau aturan yang ada dalam pupuh sunda: Pada: Artinya adalah bait dalam pupuh sunda yang terdiri dari beberapa baris (padalisan). Padalisan: Merupakan baris atau larik di dalam satu pada (bait). Guru wilangan: Adalah jumlah suku kata (engang) yang terdapat pada setiap padalisan (baris). Guru lagu: Adalah bunyi huruf vokal terakhir yang terdapat dalam setiap padalisan (baris). Istilah lain dari guru lagu ini adalah sora panungtung. Watek atau watak: Adalah karakteristik dari pupuh sunda yang berupa sifat, makna, atau tema dari isi yang dimiliki oleh pupuh sunda tersebut. RUMAH ADAT JAWA BARAT YANG SANGAT KEREN Jenis Pupuh SundaPupuh Sunda sendiri dibagi ke dalam dua bagian besar, yaitu sekar ageung dan sekar alit. Sekar AgeungPupuh Sekar Ageung merupakan pupuh sunda yang dapat ditembangkan (dinyanyikan) dengan menggunakan lebih dari satu jenis lagu (pembagian lagunya bermacam-macam). Yang termasuk ke dalam Sekar Ageung yaitu Pupuh Kinanti, Pupuh Sinom, Pupuh Dangdanggula, dan Pupuh Asmarandana. Sekar AlitPupuh Sekar Alit merupakan pupuh sunda yang hanya dapat ditembangkan (dinyanyikan) dengan satu jenis lagu saja (pembagian lagunya sejenis). Pupuh yang termasuk ke dalam sekar alit yaitu Pupuh Balakbak, Pupuh Durma, Pupuh Gambuh, Pupuh Gurisa, Pupuh Juru Demung, Pupuh Ladrang, Pupuh Lambang, Pupuh Magatru, Pupuh Maskumambang, Pupuh Mijil, Pupuh Pangkur, Pupuh Pucung, dan Pupuh Wirangrong. Agar lebih jelas, berikut ini contoh kumpulan pupuh sunda yang berjumlah 17. #1 Pupuh Kinantiwartakesehatan.comWatak Pupuh Kinanti: Menggambarkan perasaan sayang (kanyaah), menunggu (nungguan), dan khawatir (deudeupeun). Jumlah padalisan: 6 baris (padalisan) dalam satu pada (bait). Pola guru wilangan beserta guru lagu: 8-u, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i Uniknya, di dalam pupuh Kinanti ini, setiap padalisan (baris) dalam pupuh Kinanti hanya terdiri dari 8 guru lagu atau suku kata saja. Contoh Pupuh KinantiKembang ros ku matak lucu (8-u) Nya alus rupa nya seungit (8-i) Henteu aya papadana (8-a) Ratuning kembang sajati (8-i) Papaes di patamanan (8-a) Seungit manis ngadalingding (8–i) Pupuh Kinanti Budak Leutik Bisa NgapungBudak leutik bisa ngapung Babaku ngapungna peuting Nguriling kakalayangan Neangan nu amis amis Sarupaning bungbuahan Naon bae nu kapanggih Pupuh Kinanti Kanyaah IndungKanyaah indung mo suwung Lir jaladri tanpa tepi Lir gunung tanpa tutugan Asihna teuing ku wening Putra teh di dama dama Di anggo pupunden ati Contoh Pupuh Kinanti tentang Buah-buahanloba anu resep cau cau kesed jeung nu amis nu kesed ngeunah dirujak digoreng ngeunah nu amis mun cau henteu dirujak kudu milih anu amis Pupuh Kinanti Eta Naon Nu NgahiungItu naon nu ngahiung Suat-siet henteu cicing Ngawang-ngawang kawas heulang Muter karalang-kuriling Sihoréng kapal nu urang Kapal udara ngalingling #2 Pupuh Sinomkebahagiaan2u.netWatak Pupuh Sinom: Menggambarkan perasaan senang atau kegembiraan (gumbira), kasih sayang (kadeudeuh), dan semangat (sumanget). Jumlah padalisan: 9 padalisan dalam setiap pada (bait) Pola guru wilangan dan guru lagu: 8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 7-i, 8-u, 7-a, 8-i, 12-a. Contoh Pupuh SinomDi wetan fajar balebat (8-a) Panon poe arek bijil (8-i) Sinarna ruhay burahay (8-a) Kingkilaban beureum kuning (8-i) Campur wungu saeutik (7-i) Kaselapan semu biru (8-u) Tanda Batara Surya (7-a) Bade lumungsur ka bumi (8-i) Murub mubyar langit sarwa hurung herang (12-a) Mapag balebat ti wetan Ngabring leumpang ngagaridig Barudak rek sarakola Kapireng pating hariring Paheula heula nepi Unggal isuk geus ngabaku Bari garogonjakan Estuning saruka ati Sarerea hayang geura dialajar Pupuh Sinom Tatar SundaTatar Sunda estu endah lemah cai awit jadi sarakan asal gumelar amanat Ilahi Robbi titipan nini aki wajib dijaga dijungjung basa katut budayana padumukna luhung budi insya Allah tatar Sunda karta harja Pupuh Sinom Harta pada NareanganHarta pada nareangan Harti pada nyararungsi Sabab duanana guna Harti bisa mere bukti Harta pon kitu deui Bisa ngabul nu di maksud Neudunan sakahayang Tapi harta gancang leungit Mungguh harti mangfaat dunya akherat Harta pada nareangan Harti pada narambahan Harta harti sarua guna Pada bisa mere bukti Bisa hasil sapaneja Sok nyumponan cita-cita Harta harti sok mangfaat Dapon di raksa taliti #3 Pupuh Asmarandanadetiklife.comWatek Pupuh Asmarandana: Perasaan sayang (nyaah), perasaan cinta (deudeuh asih), dan asmara (kabirahian) yang ditunjukkan kepada kekasih, pasangan, keluarga, atau sahabat. Jumlah padalisan: 7 padalisan (baris) dalam setiap pada (bait). Guru wilangan dan guru lagu: 8-i, 8-a, 8-é/o, 8-a, 7-a, 8-u, 8-a. Guru lagu pupuh Asmarandana pada baris (padalisan) ke-3 bisa berupa huruf vokal “é” atau huruf vokal “o”. Contoh Pupuh AsmarandanaEling eling mangka eling (8-i) Rumingkang di bumi alam (8-a) Darma wawayangan bae (8-e) Raga taya pangawasa (8-a) Lamun kasasar lampah (7-a) Nafsu nu matak kaduhung (8-u) Badan anu katempuhan (8-a) Mun ujang nyiar pangarti Terus sakola ka kota Sing jadi murid rancage Bener pinter bari sehat Mikaheman sasama Asih kanu jadi guru Gaganti ema jeung bapa Pupuh Asmarandana Piwuruk SepuhNgariung di tengah bumi pun biang sareng pun bapa jisim abdi diuk mando husu ngupingkeun pituah piwejang ti anjeunna pituduh laku rahayu piwejang sangkan waluya. Pupuh Asmarandana Eling-eling MurangkalihEling-eling murangkalih Kudu apik jeung berséka Ulah odoh ka panganggo Mun kotor geuwat seuseuhan Soéh geuwat kaputan Ka nu buruk masing butuh Ka nu anyar masing lebar. #4 Pupuh Dangdanggulashorelineareanews.comWatek Pupuh Dangdanggula: Pupuh Sunda Dangdanggula memiliki watek keindahan (kawaasan), kesenangan (kagumbiraan), ketentraman (katengtraman), atau kebesaran (kaagungan). Jumlah padalisan: 10 padalisan (baris) dalam satu pada (bait). Pola guru wilangan dan guru lagu: 10-i, 10-a, 8-é/o, 7-u, 9-i, 7-a, 6-u, 8-a, 12-i, 7-a. Pupuh Dangdanggula memiliki pola yang lebih panjang daripada pupuh Sinom karena terdiri dari 10 padalisan (baris). Contoh Pupuh DangdanggulaLaut Kidul kabeh katingali (10-i) Ngembat paul kawas dina gambar (10-a) Ari ret ka tebeh kaler (8-e) Batawi ngarunggunuk (7-u) Lautna mah teu katingali (9-i) Ukur lebah lebahna (7-a) Semu semu biru (6-u) Ari ret ka tebeh wetan (8-a) Gunung gede jiga nu ngajakan balik (12-i) Meh bae kapiuhan (7-a) Pasosore nyawang bandung asri Basa kuring ulin ka isola Ti dieu ti belah kaler Tembong di lingkung gunung Kota kembang bangun nu sepi Beut teu kapireung sora Da geus puguh jauh Langitna kacida lenglang Estu taya mega bodas aling aling Sore ieu bengras pisan. Pupuh Dangdanggula Mega BeureumMéga beureum surupna geus burit [10-i] Ngalanglayung panas pipikiran [10-a] Cikur jangkung jahé konéng [8-é] Naha teu palay tepung [7-u] Simabdi mah ngabeunying leutik [9-i] Ari ras cimataan [7-a] Gedong tengah laut [6-u] Ulah kapalang nya béla [8-a] Paripaos gunting pameulahan gambir [12-i] Kacipta salamina [7-a]. Pupuh Dangdanggula MilangkalaDinten ieu éstu bingah ati (10-i) Ku jalaran panceg milang kala (10-a) Kenging kurnia ti Alloh (8-o) Rehing nambihan umur (7-u) Tepung taun usum sim abdi (9-i) Heunteu weleh neneda (7-a) Ka Gusti nu Agung (6-u) Malar umur téh mangpa’at (8-a) Tebih bahla turta pinarinan rijki (12-i) Sumujud ka Pangéran (7-a). Pupuh Dangdanggula Sing AringetSing aringet ulah salah harti Ngomongkeun batur téh penting pisan Ngomong-ngomong tong polontong Kabéh ngomongkeun batur Keur muru hirup nu walagri Diajar ngalalampah Napak hirup batur Maca kana pangalaman Léngkah nu hade keur picontoeun diri Nu goréng mah singkahan Pupuh Dangdanggula Lambang RILambang RI Jero ngandung harti Lamun bener di amalkeun nana Persatuan tangtu tembong Teu cukup ku di sebut Atawa na apalna biwir Bhineka tunggal ika Maksudna gumulung Kabeh seler-seler bangsa beda-beda Tatapi asal sagetih Tapi sa asal Panambih Hiji basa Hiji bangsa Basa bangsa indonesia Hiji bangsa Hiji nusa Nusa tunggal nusantara Seler-seler suku bangsa Ti wewengkon mana mana Saka suka saka duka Wujud bangsa indonesia #5 Pupuh Balakbakanimals.howstuffworks.comWatek Pupuh Balakbak: Guyonan, komedi (banyol), atau candaan (heureuy) tentang kehidupan sehari-hari. Jumlah padalisan: Pupuh ini hanya terdiri dari 3 padalisan (baris) saja dalam satu pada (bait). Pola guru wilangan dan guru lagu: 15-é, 15-é, 15-é atau bisa ditulis 12+3e, 12+3e, 12+3e. Contoh Pupuh Balakbak Aya Warung Sisi JalanAya warung sisi jalan ramé pisan, citaméng (15-e) Awéwéna luas luis geulis pisan, ngagoréng (15-e) Lalakina-lalakina los ka pipir nyoo monyét, nyanggéréng (15-e). Pupuh Balakbak Dayeuh BandungDayeuh Bandung kiwari teuing ku rame, araheng Gedong-gedong pajangkung-jangkung wangunna, alagreng Tutumakan-tutumpakan balawiri lalar-liwat, garandeng Pupuh Balakbak Aya MonyetAya monyet ting guntayang dina tangkal, nerekel Jalu bikang jeung anakna sukan-sukan, rarecet Tingcalekroh-tingcalekroh ngakanan manggu nu asak, teu repeh. Kocap aya begog nu misah sorangan, garetek Kulit manggu pirang – pirang dihakanan, diseget Dipiceunan-dipiceunan sabab pait karasana, molelel Katenjoeun ku indungna dicontoan, dipesek Nu dihakan eusina anu barodas, amis teh Geus kitu mah geus kitu mah anakna ngarasa bungah, nyerengeh. Pupuh Balakbak Aya ManukAya manuk eunteup dina regang dahan, cinenten Ucing ngintip ngadepong asoy-asoyan, si emeng Sanggeus deukeut sanggeus deukeut dirontok arek dihakan, bermanten Ucing sial tigebrus dasar keur sial, ku sue Hanas ngintip titadi geus lila pisan, nyerengen Kari kari kari kari kalah tigebrus cilaka, si emeng Kabeneran ku jalma anu rek nimba, katangen Ditulungan ucing diasongan timba, nyanggereng Pek ditarik pek ditarik ati-ati lalaunan, dikerek Geus kaluhur si emeng gancang jleng luncat, ngelemes Uang iung nganuhunkeun kanu haat, geus ngerek Tadina mah tadina mah disangkana eta jalma, rek gereng. #6 Pupuh Durmainspirasi.coWatak Pupuh Durma: Bersemangat (sumanget), marah (ambek), atau berbesar hati (gede hate). Pola guru wilangan dan guru lagu: 12-a, 7-i, 6-a, 7-a, 8-i, 5-a, 7-i. Pupuh durma memiliki 7 padalisan. Contoh Pupuh Durma Moal NgejatMoal ngejat sanajan ukur satapak (12-a) Geus dipasti ku jangji (7-i) Mun tacan laksana (6-a) Numpes musuh sarakah (7-a) Baca Juga Dong Rumah Adat Bali Heunteu niat seja balik (8-i) Najan palastra (5-a) Mati di medan jurit (7-i) Di mamana si penjajah Pada amarah marudah Manan kapok anggur gawok Najan dituyuk diragut Nagri sadayana Umumna ngabela Nyempad rosa, pulitik penjajah Tapi nu ngajajah Teu pasrah, teu sadrah Terus meres, ngahina ngarinah Pupuh Durma Lemah CaiNagri urang katelah Indonesia Diriksa tur dijaring Sumirat komarana Berkahna Pancasila Ageman eusining nagri Yu sauyunan Ngawangun lemah cai. #7 Pupuh Gambuhboard.postjung.comWatak Pupuh Gambuh: Perasaan seseorang yang sedang bersedih hati (kasedih), sakit hati (kanyeri), atau keadaan sulit (kasusah). Guru wilangan dan guru lagu: Pola 7-u, 10-u, 12-i, 8-u, 8-o. Pupuh Gambuh terdiri dari 5 padalisan. Contoh Pupuh GambuhNgahuleng banget bingung (7-u) Heunteu terang kamana nya indit (10-u) Turug-turug harita teh, enggeus burit (12-i) Panonpoe geus rek surup (8-u) Keueung sieun, aya meong (8-o) Hulang-huleng, hulang-huleng Ngahuleng ngaraga meneng Hate ratug, tutunggulan Heunteu terang, kaler-kidul Turug-turug, turug-turug Harita teh, enggeus burit Panonpoe geus rek surup Keueung sieun aya meong. Pupuh Gambuh KaduhungKaduhung sagede gunung, kuring sakola teu jucung, lalawora resep ulin, hanjakal tara ti heula, ayeuna kari peurihna. Pupuh Gambuh Beurit LintuhTuh itu beurit lintuh 7-u, Mani rendeuy anakna sapuluh 10-u, Arilikan gambarna masing taliti 12-i Anakna kabéh ngariung 8-u Saregep hormat ka kolot 8-o Indungna pok Mitutur 7-u, Anaking kudu waspada hirup 10-u, Lamun manggih hakaneun nga gantung seungit 12-i Omat ulah rek katipu 8-u Sabab enggeus rea conto 8-u Indung beurit di kukuntit Ku anakna nu sapuluh Indung gerah anak bungah Sempal guyon jeung ngaguruh Terus jempe simpe rehe Kabeh anak ngariung Bari sikep jeung paregep Ngabandungan Sabda indung Indung beurit pok wawangkit Anaking kudu waspada Entong moho ku pangolo Bisi tamatna cilaka Kadaharan jadi eupan Ngagantung matak kabita Lamun gawok popolohok Raga papisah jeung nyawa. Pupuh Gambuh Coba Pada pada TeguhCoba pada-pada teguh 7-u Anu lintuh awakna bayuhyuh 10-u Pagawean aya di sawah pa tani 12-i Papasangan sok diadu 8-u Eta teh munding jeung kebo 8-o Digawe pasusubuh 7-u Ti isuk-isuk terus digayuh 10-u Kia mideur kia mideur bari seuri 12-i Pa tani terus ngalagu 8-u Tungtung gawe geus katembong 8-o. #8 Pupuh Gurisaributrukun.comWatek Pupuh Gurisa: Menggambarkan tentang seseorang yang sedang mengkhayal sesuatu yang kosong dan tidak bermakna (malaweung) atau melamun (ngalamun). Pola guru wilangan dan guru lagu: 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a. Pupuh gurisa ini memiliki 6 atau 8 padalisan dalam satu bait (pada). Contoh Pupuh Gurisa Hayang Teuing Geura BeurangHayang teuing geura beurang (8-a) Geus beurang rek ka Sumedang (8-a) Nagih ka nu boga hutang (8-a) Mun meunang rek meuli soang (8-a) Tapi najan henteu meunang (8-a) Mo rek buru-buru mulang (8-a) Rek terus guguru nembang (8-a) Jeung diajar nabeuh gambang (8-a) Hayang teuing geura beurang Geus beurang rek ka Sumedang Nagih ka nu boga hutang Mun meunang rek meuli soang Tapi najan henteu meunang Mo rek buru-buru mulang Rek terus guguru nembang Jeung diajar nabeuh gambang. Pupuh Gurisa Si Kabayan (6 Padalisan)Si Kabayan lalamunan (8-a) Pangrasa bisa nyetiran (8-a) Motor atawana sédan (8-a) Poho keur eundeuk-eundeukan (8-a) Na dahan emplad-empladan (8-a) Gujubar kana susukan (8-a). Pupuh Gurisa Waktu Barudak Keur MijahWaktu barudak keur mijah Arulin semu barungah Ger hujan gede pohara Barudak breng lalumpatan Ngiuhan di bale desa Ngadago raatna hujan. Amir Ngomong Ka Baturna Keur Tambah Kesel Nungguan Ngayakeun Tatarucingan Baturna Pada Mupakat Amir Kapeto Tiheula Tarucing Dimimitian Aya Barang Weweg Panjang Tatapi Pondok Ngarana Na Dimana Nya Ayana Sarta Keur Naon Gunana Diantara Batur Urang Diantara Batur Urang Cing Sugan Aya Nu Terang Cing Sugan Aya Nu Terang Ngajungkiring Awak Beurat Waruga Weweg Tur Kuat Tapi Aneh Taya Dua Sanajan Mindeng Dihiap Wanda Sabar Sarta Pasrah Wanda Sabar Sarta Pasrah Sok Mindeng Tembong Di Sawah Sok Mindeng Tembong Di Sawah. #9 Pupuh Juru Demunghipwee.comWatek Pupuh Juru Demung: Menjelaskan rasa kebingungan (kabingung) atau kesulitan dengan suatu hal yang harus dikerjakan (pilakueun). Pola guru wilangan dan guru lagu: 8-a, 8-u, 8-u, 6-i, 4-i, 6-i, 8-a, 8-u. Pupuh juru demung ini memiliki 8 padalisan. Contoh Pupuh Juru Demung Mungguh Nu HirupMungguh nu hirup di dunya (8-a) Ku kersaning anu agung (8-u) Ku kersaning anu agung (8-u) Geus pinasti panggih (6-i) Geus pinasti (4-i) Geus pinasti panggih (6-i) Jeung dua rupa perkara (8-a) Senang paselang jeung bingung (8-u) Mungguh hirup di alam dunya Ku kersaning anu agung Geus pinasti bakal panggih Suka bungah jeung kasedih Dua rupa nu tumiba Sakabeh jalma di dunya Senang patumbu jeung bingung Eta geus tangtu kasorang. Pupuh Juru Demung AdigungLolobana mungguh jalma Embung hina hayang agung (Embung hina hayang agung) Hayang hirup mukti (Hayang hirup) (Hayang hirup mukti) Tapina embung tarekah Tinangtu mo bakal nanjung #10 Pupuh Lambangrajawow.comWatek Pupuh lambang: Lelucon atau lawakan (banyol), namun lelucon atau lawakan tersebut bisa dijadikan bahan renungan. Pola guru wilangan dan guru lagu: 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a. Contoh Pupuh Lambang Nawu KubangNawu kubang sisi tegal (8-a) Nyiar bogo meunang kadal (8-a) Nawu kubang sisi tegal (8-a) Nyiar bogo meunang kadal (8-a) Atuh teu payu dijual (8-a) Rek didahar da teu halal (8-a) Pupuh Lambang WawangsalanDialajar wawangsalan (8-a) Saperti tatarucingan (8-a) Cik naon atuh maksudna (8-a) Teangan naon wangsalna (8-a) Gedong ngambang di sagara (8-a) Ulah kapalang diajar (8-a) Keuyeup gedé di lautan (8-a) Kapitineung salawasna (8-a) #11 Pupuh Magatrunovel.idWatek Pupuh Magatru: Menggambarkan perasaan sedih, kecewa, atau penyesalan (handeueul) terhadap diri sendiri, bisa juga berwatak (watek) menasihati. Pola guru wilangan dan guru lagu: 12-u, 8-i, 8-u, 8-i, 8-o Contoh Pupuh Magatru MajalayaMajalaya, Ciparay, Banjaran, Bandung (12-u) Kopo reujeung Cisondari (8-i) Cicalengka, Ujung Berung (8-u) Rajamandala, Cimahi (8-i) Leles, Limbangan, Tarogong (8-o) Nun sumuhun nu iéu namina curuk Nu sisi namina cingir Nu tengah nami jajangkung Nu deukeut cingir jariji Anu pangageungna jempol. Pupuh Magatru Kasar-LemesDupi irung lemesna téh nya pangambung (12-u) Pipi mah disebat damis (8-i) Upami buuk mah rambut (8-u) Ceuli sok disebat cepil (8-i) Kasarna angkeut mah gado (8-o) Pupuh Magatru Coba TeguhCoba teguh naon nu sukuna tilu Panon opat henteu galib Leumpangna rumanggieung laun Éstuning ku matak watir Dongko bari oho-oho. Pupuh Magatru Tangkuban ParahuHuuuuuh huuuuh 4x Hayu batur urang tatarucingan Urang ngasah akal jeung pikiran Urang kudu cerdas reujeung pinter Ulah dibobodo ku anak deungeun Mu jadi jalma nu bodo Rugi kacida pisan Hiji tokoh dongeng tangkuban parahu Ngudag-ngudag Dayang Sumbi Teu yakin eta teh indung Dibejaan keuekeuh julig Dasar anak bedegong Kota naon dilingkung ku gunung-gunung Kota kembang nu kawarti Dideugdeung pada ngajugjug Daratang neangan pangarti Coba teguh kota naon. #12 Pupuh Maskumambangweheartit.comWatek Pupuh Maskumambang: Rasa prihatin, kesedihan (kanalangsaan), atau sakit hati (nyeri hate). Pola guru wilangan dan guru lagu: 12-i, 6-a, 8-i, 8-a. Contoh Pupuh Maskumambang Itu KusirItu kusir bangun ambek-ambek teuing Turun tina delman Kuda dipecutan tarik Teu aya pisan ras-rasan Teu ngaraskeun bong kena ka sato laip Padahal mogokna Lantaran geus cape teuing Hayang ngaso eureun heula Coba lamun aya nu nenggel ka kusir Geus tangtu karasa Nyeri moal salah deui Sato ge kitu sarua Tandak panambih: Pupuh Maskumambang Naha abong abong teuing Nasib abdi jadi hewan Digawekeun berang peting Dirangket taya ras rasan Abong kena abdi sato Teu ngaraskeun kana cape Sadidinten paeh poso Mogok soteh awak lungse Coba kusir mun di peupeuh Pasti nyeri karasana Sato oge tangtu leumpeuh Pada-pada boga rasa. Pupuh Maskumambang Budak HarakAnak manuk dikatepel budak harak (12-i) Jangjangna geutihan (6-a) Rék hiber teu bisa usik (8-i) Duh manusa kaniaya (8-a) Pupuh Maskumambang Hey BarudakHey barudak kudu mikir ti leuleutik manéh kahutangan ku kolot ti barang lahir tepi ka ayeuna pisan Maranéh téh kudu baé boga pikir keur mulang tarima ka kolot rék males asih di mana geus cumarita. Pupuh Maskumambang Hey ManusaHey manusa mana kaniyaya teuing (12-i) Teu aya rasrasan (6-a) Kawula make disumpit (8-i) Naha naon dosa kula (8-a) #13 Pupuh Mijilngocehnajis.blogspot.co.idWatek Pupuh Mijil: Menggambarkan watak (watek) bersedih hati (kasedih), namun dengan perasaan penuh harapan. Pola guru wilangan dan guru lagu: 10-i, 6-o, 10-é, 10-i, 6-i, 6-u. Lirik Pupuh Mijil Mesat Ngapung Putra Sang ArimbiMesat ngapung putra Sang Arimbi (10- i) Jeung mega geus awor (6-o) Beuki lila beuki luhur bae (10-e) Larak-lirik ninggali ka bumi (10-i) Milari sang rai (6-i) Pangeran Bimanyu (6-u) Aduh Gusti nu Kawasa Jisim abdi ageung dosa Pangna abdi gering nangtung Reh ka sepuh wantun nundung Lirik Pupuh Mijil Nungtut ElmuNajan cicing nya di tepiswiring (10-i) Kadé ulah bodo (6-o) Kudu tetep nungtut élmu baé (10-é) Sabab jalma nu loba pangarti (10-i) Hirup tangtu hurip (6-i) Mulus tur rahayu (6-u) Download Pupuh Mijil Aduh GustiAduh gusti anu maha suci Sim abdi rumaos Pangna abdi dumugi ka kesrek Reh ka sepuh parantos ngusir Takabur sareng dir Tega nundung sepuh Aduh gusti nu kawasa Sim abdi ageung dosa Pangna abdi gering nangtung Reh ka sepuh wantun nundung #14 Pupuh Pangkurbizjournals.comWatek Pupuh Pangkur: Menggambarkan perasaan kesal atau marah yang terpendam di dalam hati dikarenakan adanya tugas atau beban yang sangat berat. Pola guru wilangan dan guru lagu: 8-a, 11-i, 8-u, 7-a, 12-u, 8-a, 8-i. Pupuh Pangkur Bapa Doblangbapa doblang pada terang kumis baplang nuruban biwir nu jeding pipi kemong irung mancung panon buringas hérang goréng omong gawang geuweung harung gampung pantrang mayar kana hutang licik sarta sok curaling hiji mangsa bapa doblang weureu gadung kabebeng gulang-guling jol nu nagih hutang sarung gancang ngoréjat hudang ngambek nyereng bari ngamang-ngamang pentung bapa doblang leng ngoléang labuh nyungkur biwir suwing *tandak/panambih euleuh, itu bapa doblang notorogan boro baé kumis baplang puas nyorang weureu gadung beuteung bebeng lieur lanjung humaregung matak ogé hirup urang entong bedang bedegong curaling bisi kawas bapa doblang wawales tisuksruk jeung suwing mana kalakuan urang kudu bener ulah leuwih ulah kurang sabab laku lampah urang mawa jalan lara bagja nu disorang usik malik beurang peuting Gusti Alloh nu héman nu asih ucap lampah haté wening ciri jalma utama beresih Contoh Pupuh PangkurSeja nyaba ngalalana (8-a) Ngitung lembur ngajajah milangan kori (11-i) Heunteu puguh nu dijugjug (8-u) Balik paman sadaya (7-a) Nu timana tiluan semu rarusuh (12-u) Lurah begal ngawalonan (8-a) Aing ngaran Jayapati (8-i) Euleuh itu budak gembul Awak gembru bayuhyuh gawena kedul Ukur heuay jeung nundutan Ka sakola unggal poe kabeurangan He barudak tong nurutan Ka nu gembul kokomoan Bisi kedul jeung ogoan Awal akhir katempuhan Pupuh Pangkur Ka SakolaSeja miang ka sakola rek diajar nambahan elmu pangarti pigeusaneun bekel hirup sabab mungguhing manusa kudu pinter beunghar ku elmu panemu komo jaman pangwangunan urang kudu singkil bakti. #15 Pupuh Pucungsubculturedmag.comWatek Pupuh Pucung: Menggambarkan perasaan marah (ambek) atau kesal (keuheul) kepada diri sendiri karena tidak sejalan dengan batin. Pola guru wilangan dan guru lagu: 12-u, 6-a, 8-é/o, 12-a. Contoh Pupuh PucungLutung buntung luncat kana tunggul gintung (12-u) Monyet loréng leupas (6-a) Luncat kana pager déngdék (8-e) Bajing kuning jaralang belang buntutna (12-a) Lirik Pupuh Pucung Hayu BaturHayu batur urang diajar sing suhud Ulah lalawora Bisi engké henteu naék Batur seuri urang sumegruk nalangsa Naon-naon piwarangna bapa guru Pigawe sing gancang Omat ulah rek talangke Piwurukna regepkeun ku sarerea. Pupuh Pucung TatakramaMangka inget tatakrama sopan santun (12-u) Tanda jalma iman (6-a) Nyarita jeung amis budi (8-i) Da basa mah lain barang anu mahal (12-a). #16 Pupuh Wirangrongartikel.masjidku.idWatek Pupuh Wirangrong: Menggambarkan rasa malu (kawiwirangan) terhadap diri sendiri. Pola guru wilangan dan guru lagu: 8-i, 8-o, 8-u, 8-i, 8-a, 8-a. Lirik Pupuh Wirangrong Barudak Mangka NgalartiBarudak mangka ngalarti (8-i) Ulah rek kadalon-dalon (8-o) Enggon-enggon nungtut elmu (8-u) Mangka getol mangka tigin (8-i) Pibekeleun sarerea (8-a) Modal bakti ka nagara (8-a) He barudak mangka ngarti Ulah rek kadalon-dalon Nungtut elmu jeung pangarti Masing rajin soson-soson Pibekeleun hirup tandang Modal bakti ka nagara Lemah cai anu urang Perlu dijaga diriksa. Pupuh Wirangrong Sieun DorakaKuring moal deui-deui (8-i) Gaduh panata nu awon (8-o) Ngabantah nu jadi indung (8-u) Sieun dibendo ku Gusti (8-i) Kawas dalem boncél téa (8-a) Doraka ti ibu rama (8-a). #17 Pupuh Ladrangyoutube.comWatek Pupuh Ladrang: Lelucon atau lawakan (banyol) dengan maksud untuk menyindir (nyindiran). Pola guru wilangan dan guru lagu: 10-i, 4-a (2x), 8-i, 12-a. Contoh Lagu Pupuh LadrangAya hiji rupa sato leutik (10-i) Engkang-engkang, engkang-engkang (4-a) 2x Sok luluncatan di cai (8-i) Ari bangun arek sarupa jeung lancah (12-i). Pupuh Ladrang Coba TeguhCoba teguh masing telek telik Éta gambar, éta gambar Sugan nyaho, Ujang nyai Sato naon reujeung di mana ayana. Pupuh Ladrang MokahaanAya hiji anak bangkong leutik mokahaan maksudna ngelehkeun sapi nahan napas antukna bitu beuteungna. ***** Demikian lah penjelasan dan contoh dari 17 pupuh sunda. Terimakasih sudah membaca. Semoga dengan ini kita makin cinta dengan pupuh sunda yang merupakan salah satu kekayaan budaya Indonesia. Mulai saat ini kita harus bisa menjaga dan melestarikan pupuh sunda, karena jika tidak, maka bukan tidak mungkin kesenian ini akan hilang dan punah ditelan jaman. Mari pelan-pelan kita kenalkan kepada anak-anak jaman sekarang, minimal mereka mengenal, dan setelah mengenal mereka akan hafal, dan kemudian timbul rasa memiliki terhadap pupuh sunda ini. |